ΦΑΚΕΛΟΣ ΙΚΑ- Δεκάλογος για να αποφύγετε τις παγίδες

Δέκα «κλειδιά» μπορούν να βοηθήσουν τους ασφαλισμένους στο ΙΚΑ να ανοίξουν την πόρτα εξόδου στη σύνταξη ταχύτερα αλλά και με ασφάλεια.

Οι υποψήφιοι συνταξιούχοι με τις σωστές κινήσεις μπορούν να γλιτώσουν την ταλαιπωρία και να αποφύγουν τυχόν δυσάρεστες εκπλήξεις κατά τη συνταξιοδότησή τους. Για παράδειγμα, η «εξασφάλιση» μίας καλής από μισθολογικής άποψης πενταετίας τα τελευταία δέκα χρόνια αρκεί και επομένως μπορούν να περιοριστούν οι επιπτώσεις που έχουν στη σύνταξη τυχόν μειώσεις μισθών τα τελευταία έτη.

Επίσης, όσοι αποχωρούν με πλήρη σύνταξη παίρνουν αποζημίωση (ως εφάπαξ) από τον εργοδότη (κάτι που, ωστόσο, δεν ισχύει στην πρόωρη φυγή σε μειωμένη σύνταξη).
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι και ότι στην περίπτωση που η ασφάλιση διακοπεί απότομα, ενώ ο ασφαλισμένος υπολείπεται χρόνου για την πλήρωση των προϋποθέσεων εξόδου, μπορεί μόνος του να συνεχίσει να καλύπτει τις εισφορές του ώστε να φτάσει τον απαραίτητο χρόνο.
Αναλυτικά τα δέκα βασικά σημεία που πρέπει να γνωρίζουν οι ασφαλισμένοι του ΙΚΑ για να αποφύγουν τυχόν «παγίδες» στον δρόμο για τη σύνταξη είναι τα εξής:
1 Υπολογισμός ποσού σύνταξης. Ο υπολογισμός γίνεται για τους μισθωτούς του ΙΚΑ με χρήση της καλύτερης 5ετίας την τελευταία 10ετία. Ετσι από συνταξιοδοτικής άποψης θα πρέπει οι ασφαλισμένοι, που πέφτουν συνεχώς θύματα μείωσης των αποδοχών τους αλλά και αλλαγών στον τρόπο παροχής εργασίας, να γνωρίζουν ότι όσο διατηρούν μέσα στην τελευταία 10ετία την καλή τους μισθολογική 5ετία δεν επηρεάζεται το τελικό ποσό της σύνταξης. Αντίθετα μείωση φέρνουν οι μειώσεις των αποδοχών στα εφάπαξ που υπολογίζονται με τον τελευταίο μισθό και στις αποζημιώσεις λόγω αποχώρησης που έχουν ως βάση υπολογισμού κι αυτές τον τελικό μισθό.
2 Αποζημίωση - Εφάπαξ. Στην περίπτωση της συνταξιοδότησης, εφόσον πληρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις για πλήρη σύνταξη, απονέμεται στον ασφαλισμένο εφάπαξ παροχή ως αποζημίωση από τον εργοδότη. Ετσι ο μισθωτός που έχει δικαίωμα πλήρους συνταξιοδότησης εκ του νόμου δικαιούται να λάβει το 40% της πλήρους αποζημίωσης που θα λάμβανε σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης εργασίας. Προσοχή, λοιπόν, καθώς είναι αρκετά επιζήμια η έξοδος στη μειωμένη όταν επιφέρει και τέτοιου είδους απώλεια της παροχής.
3 Υγειονομική περίθαλψη. Στην περίπτωση συμπλήρωσης των απαραίτητων προϋποθέσεων για την έξοδο σε συνταξιοδότηση ή στην περίπτωση της ανεργίας όταν ο ασφαλισμένος διακόψει την ασφάλισή του και περιμένει μέχρι τη σύνταξη, μπορεί να συνεχίσει να είναι ασφαλισμένος για υγειονομική περίθαλψη. Ετσι για τους μισθωτούς ασφαλισμένους του ΙΚΑ αρκεί η πραγματοποίηση 50 ημερών ασφάλισης εντός του έτους για την ανανέωση του βιβλιαρίου.
4 Συνέχιση της ασφάλισης. Στην περίπτωση που η ασφάλιση διακοπεί απότομα, ενώ ο ασφαλισμένος υπολείπεται χρόνου για την πλήρωση των προϋποθέσεων εξόδου σε συνταξιοδότηση, μπορεί μόνος του να συνεχίσει να καλύπτει τις εισφορές του ώστε να φτάσει τον απαραίτητο χρόνο. Η επιλογή αυτή είναι πολύ σημαντική στη μειωμένη σύνταξη και απαιτούνται 100 ημέρες ανά έτος τα τελευταία 5 χρόνια πριν από την υποβολή της αίτησης. Ετσι στο ΙΚΑ μπορεί να κάνει ο ασφαλισμένος προαιρετική ασφάλιση εφόσον έχει συνολικά τουλάχιστον 3.000 ημέρες.
5 Θεμελίωση. Η θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος σημαίνει την κατοχύρωση από τον ασφαλισμένο των προϋποθέσεων τόσο όσον αφορά τον χρόνο ασφάλισής όσο και το όριο ηλικίας και πραγματοποιείται με τη συμπλήρωση του προβλεπόμενου χρόνου ή ορίου ηλικίας. Δεν απαιτείται έκδοση βεβαίωσης ή πιστοποιητικού.

6 Δωρεάν πλασματικοί χρόνοι. Στα πλασματικά έτη υφίσταται μία κατηγορία η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς την καταβολή εισφορών και μόνο με αναγνώριση. Η κατηγορία των χρόνων αυτών μπορεί να οδηγήσει σε θεμελίωση, πλην όμως δεν χρησιμοποιούνται οι χρόνοι αυτοί για προσαύξηση του ποσού της σύνταξης. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η επιδοτούμενη από τον ΟΑΕΔ ανεργία, η επιδοτούμενη κύηση και λοχεία, η επιδοτούμενη ασθένεια κ.λπ. Συμφέρει να χρησιμοποιούνται σε πρώτη φάση οι εν λόγω χρόνοι, καθώς δεν απαιτείται η καταβολή εισφορών.
7 Πλασματικοί χρόνοι με εξαγορά. Η χρήση εξαγοραζόμενων πλασματικών για θεμελίωση και προσαύξηση της σύνταξης είναι συμφέρουσα. Πρέπει, όμως, να έχει ολοκληρωθεί η έκδοση των σχετικών αποφάσεων πριν από την αίτηση συνταξιοδότησης για να μην καθυστερήσει και η έκδοση προσωρινής.
8 Διαδοχική ασφάλιση. Στις περιπτώσεις των ασφαλισμένων που έχουν χρόνο σε περισσότερους από δύο φορείς κύριας ασφάλισης, ο υπολογισμός της σύνταξης θα γίνει με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης. Ο νόμος 3863/2010 διόρθωσε τις όποιες αδικίες και στρεβλώσεις υπήρχαν στον υπολογισμό των ποσών της διαδοχικής κι έτσι ελαχιστοποιήθηκαν οι απώλειες που βλέπαμε παλαιότερα. Κατά συνέπεια, πλέον συμφέρει ο υπολογισμός των χρόνων με τη διαδοχική και λιγότερο η προσπάθεια θεμελίωσης σε δύο φορείς για δεύτερη σύνταξη.
9 Προσωρινή σύνταξη. Είναι απαραίτητο το αίτημα για προσωρινή, η απονομή δηλαδή ενός ποσού της τάξης του 80% της παροχής μέχρι την έκδοση της οριστικής απόφασης. Είναι η ορθή επιλογή για τον ασφαλισμένο να ζητήσει την καταβολή της προσωρινής. Αυτό γιατί ούτως ή άλλως με την έλλειψη προσωπικού ο χρόνος αναμονής είναι αρκετά μεγάλος για να περνά χωρίς εισόδημα, ενώ δεν επιμηκύνεται με την καταβολή της προσωρινής ούτε περικόπτεται το τελικό ποσό, η διαφορά του οποίου καταβάλλεται αναδρομικά.
10 Απασχόληση συνταξιούχου ή αναμονή μέχρι την έκδοση. Ο ασφαλισμένος που έχει υποβάλει αίτημα συνταξιοδότησης ή ήδη συνταξιοδοτείται μπορεί να παρέχει και νόμιμη εργασία. Εφόσον, δε, είναι άνω των 55 ετών δεν αναστέλλεται η καταβολή των αναδρομικών ή της σύνταξης, αλλά υφίσταται μία μείωση για το ποσό που ξεπερνά τα 990 ευρώ εφόσον συνεχίζει με μισθωτή εργασία ή προσαύξηση των εισφορών εφόσον συνεχίζει ως ελεύθερος επαγγελματίας.
Οι κερδισμένοι από τους παλαιούς ασφαλισμένους
Mόνο όσοι ασφαλισμένοι έχουν θεμελιώσει δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2012 διασώζονται από την αύξηση του ορίου για πλήρη σύνταξη στα 67 έτη. Οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης είναι σε άμεση συνάρτηση με το έτος θεμελίωσης δικαιώματος με μεγάλους κερδισμένους όσους κλείδωσαν το συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2010. Αναλυτικά οι ρυθμίσεις που προβλέπονται για όσους ασφαλίστηκαν στο ΙΚΑ μέχρι 31 Δεκεμβρίου 1992 είναι οι εξής:
Δηλαδή, το όριο ηλικίας και τα έτη ασφάλισης είναι σε άμεση συνάρτηση με το πότε συμπληρώνονται οι 10.500 ημέρες. Για παράδειγμα, αν οι 10.500 ημέρες συμπληρώθηκαν το 2012, μπορεί να ανοίξει η πόρτα εξόδου όταν ο ασφαλισμένος φτάσει τις 11.100 ημέρες και το 59ο έτος. Μάλιστα μπορεί να αναγνωριστούν πέντε πλασματικά έτη για ταχύτερη έξοδο.
Στις περιπτώσεις επιλογής της μειωμένης το «πέναλτι» φτάνει το 6% για κάθε έτος πριν από το όριο για πλήρη σύνταξη και ανώτατο ποσοστό μείωσης 12%. Για τις γυναίκες ασφαλισμένες η εν λόγω ρύθμιση υπερκαλύπτεται από την αντίστοιχη των 4.500 που είναι ευνοϊκότερη. Προσοχή, καθώς ο ασφαλισμένος μπορεί να εξαγοράσει χρόνο ώστε να συμπληρώσει μόνο τις 10.500 από τις ημέρες που απαιτούνται για τη θεμελίωση. Οι 7.500 πρέπει να είναι πραγματικές ημέρες εργασίας στα βαρέα και ανθυγιεινά. Για τη θεμελίωση το 2010 μπορεί να εξαγοραστεί μόνο ο στρατός, για τη θεμελίωση το 2011 μπορούν να εξαγοραστούν έως 4 πλασματικά έτη από τις κατηγορίες του νόμου 3863/2010 και 3996/2011, ενώ το 2012 έως 5 πλασματικά έτη.

• Ασφαλισμένοι με 10.500 ημέρες. Οι ασφαλισμένοι (κυρίως αφορά άντρες, αφού για τις γυναίκες υπάρχει ευνοϊκότερο καθεστώς) που συμπλήρωσαν 10.500 ημέρες ασφάλισης μέχρι το τέλος του 2012 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν σε ηλικία 58 ή 59 ετών ανάλογα με το έτος θεμελίωσης. Αντίστοιχα ο τελικός χρόνος ασφάλισης που θα απαιτηθεί τη στιγμή της αίτησης κυμαίνεται από 10.500 έως 11.100 ημέρες ασφάλισης.
• Ανδρες με 10.000 ημέρες. Ευνοϊκές ρυθμίσεις ισχύουν για όσους πρόλαβαν να θεμελιώσουν δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2012. Η θεμελίωση του εν λόγω δικαιώματος γίνεται με τη συμπλήρωση του χρόνου ασφάλισης, δηλαδή των 10.000 ημερών. Ετσι άνδρας που συμπληρώνει 10.000 ημέρες ασφάλισης -με ή χωρίς εξαγορά χρόνου- το 2012 δικαιούται πλήρη σύνταξη σε ηλικία 63 ετών και 6 μηνών και μειωμένη στα 60.
  
• Γυναίκες με 10.000 ημέρες ασφάλισης. Για θεμελίωση μέχρι το τέλος του 2010 πλήρης σύνταξη καταβάλλεται στα 57 και μειωμένη στα 55. Τη διετία 2011-2012 προβλέπονται μεταβατικές διατάξεις με παράλληλη αύξηση των απαιτούμενων ετών ασφάλισης και του ορίου
  
• Ανδρες 4.500 ημέρες. Από 1η Ιανουαρίου 2013 πλήρης σύνταξη καταβάλλεται στα 67 και μειωμένη στα 62. Γυναίκες με 4.500 ημέρες. Η θεμελίωση γίνεται με συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας και τη συμπλήρωση 4.500 ημερών ασφάλισης. Οσες γυναίκες μέχρι το τέλος του 2010 είχαν 4.500 ημέρες ασφάλισης και το 55ο έτος θεμελίωσαν δικαίωμα και μπορούν να πάρουν πλήρη σύνταξη στα 60. Οσες γυναίκες είχαν συμπληρώσει το 60ό έτος μέχρι το τέλος του 2010 αλλά όχι 4.500 ημέρες ασφάλισης έχουν κατοχυρώσει δικαίωμα για έξοδο σε πλήρη σύνταξη με το όριο ηλικίας των 60 ετών. Ωστόσο θα πρέπει να συμπληρώσουν τουλάχιστον 4.500 ημέρες ασφάλισης μόνο με αυτασφάλιση ή πραγματική ασφάλιση, χωρίς δηλαδή πλασματικούς χρόνους.
  
• Ασφαλισμένοι με 10.500 ημέρες εκ των οποίων 7.500 στα βαρέα. Μέχρι το τέλος του 2010 η «έξοδος» γινόταν στα 55 με πλήρη σύνταξη και στα 53 με μειωμένη. Τη διετία 2011-2012 αυξάνεται σταδιακά το όριο ηλικίας, ενώ από φέτος πλήρης σύνταξη δίνεται σε ηλικία 60 ετών και 9 μηνών και μειωμένη σε ηλικία 58 ετών και 9 μηνών.
  
• Ανδρες με 4.500 ημέρες εργασίας εκ των οποίων 3.600 στα βαρέα. Από φέτος το όριο πάει στα 62. Η σύνταξη είναι πλήρης (χωρίς ποινή μείωσης) και αναλογική των ετών ασφάλισης που έχει ο εργαζόμενος. Προσοχή χρειάζεται, καθώς πρόσθετη προϋπόθεση αποτελεί η ύπαρξη 1.000 ενσήμων στα βαρέα τα τελευταία 13 έτη πριν από την υποβολή της αίτησης.
  
• Γυναίκες με 4.500 εκ των οποίων 3.600 στα βαρέα. Υπάρχει η δυνατότητα συνταξιοδότησης με τη συμπλήρωση του 55ου έτους, εφόσον έχουν θεμελιώσει δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2010. Τη διετία 2011- 2012 υπάρχουν μεταβατικές διατάξεις, ενώ το όριο από φέτος διαμορφώνεται στα 62. Απαραίτητη προϋπόθεση από τις 3.600 ημέρες στα βαρέα οι 1.000 να έχουν διανυθεί τα τελευταία 13 έτη πριν από την αίτηση.
  
Τέλος- όπως φαίνεται και στον πίνακα- ειδικές ρυθμίσεις όσον αφορά στα όρια συνταξιοδότησης ισχύουν για τους οικοδόμους και για εργαζόμενους σε συγκεκριμένα επαγγέλματα.

Ασφαλισμένοι μέχρι 31/ 12/ 1992
Κατηγορία	Ημέρες ασφάλισης	Ετος συμπλήρωσης	Για πλήρη σύνταξη	Για μειωμένη σύνταξη
Ανδρες	10.500	Μέχρι την 31/12/2010	58	-
	10.800	2011	58	-
	11.100	2012	59	-
	12.000	Από την 1/1/2013	62	-
	10.000	Μέχρι 31/12/2010	62	60
	10.000	2011	63	60
	10.000	2012	63 και 6 μήνες	60
	10.000	Από την 1/1/2013	67	62
	4.500	Μέχρι 31/12/2012	65	60
	4.500	Από την 1/1/2013	67	62
Ανδρες ΒΑΕ	10.500	Μέχρι 31/12/2010	55	53
	10.500	2011	55 και 9 μήνες	53 και 9 μήνες
	10.500	56 και 2012	54 και 6 μήνες	6 μήνες
	10.500	Από την 1/1/2013	60 και 9 μήνες	58 και 9 μήνες
	4.500	Από την 1/1/2013	62	-
Οικοδόμοι	4.500	Από την 1/1/2013	60	-
Ανδρες με βάση τον 1210/81	4.500	Από την 1/1/2013	62	-
Γυναίκες	4.500	Μέχρι την 31/12/2010	60	55
	4.500	2011	61	56
	4.500	2012	62	57
	4.500	2013	67	62
	10.000	Μέχρι την 31/12/2010	57	55
	10.400	2011	58	56
	10.800	2012	58,5	56,5
	12.000	2013	62	-
Γυναίκες με βάση τον νόμο 1210/81	4.500	Από την 1/1/2013	57	-
Γυναίκες ΒΑΕ	4.500	2010	55	-
	4.500	2011	56	-
	4.500	2012	57	-
	4.500	Από την 1/1/2013	62	-
BAE: Βαρέα και Ανθυγιεινά

www.ethnos.gr